Fracturen - een Introductie

[Keyser Suze]

Deze tekst over botbreuken (ook wel aangeduid door medici als #) is slechts een leidraad, zonder de intentie te hebben compleet te zijn. Onder normale omstandigheden is het immer het verstandigst adequate medische hulp te zoeken. Ik adviseer iedereen eens te Googlen op de moeilijke woorden van de tekst en eventueel gevonden plaatjes hieronder te plaatsen. Zelf ben ik te lui. Ik zal belangrijke woorden onderstrepen voor het zoekgemak.

 

Een botbreuk ontstaat als de krachten op een ledemaat of romp, wervelkolom, bekken of schedel, te groot zijn. Voordat een bot breekt, is er bijna obligaat een weke delen letsel. Dat geldt met name voor direct inwerkende krachten, bijvoorbeeld een grote steen die tegen een arm aan geworpen wordt. Dan kneust eerst het zachte weefsel (spieren, vet, bloedvaten etc) alvorens het dieper liggende bot breekt. Een bot kan ook breken door longitudinale krachten op een bot. Een mooi voorbeeld is de voetbalkicks die lekker met de noppen in het gras vastzit, waarbij het bovenlichaam en het daaraanvastzittende been, gedraaid wordt. U voelt het al. Er ontstaat dan een spiraal fractuur. Andere veel voorkomende fracturen zijn die, waarbij een val op ene gewricht (bijvoorbeeld je pols) resulteert in een breuk verderop (midden van je onderarm in dit voorbeeld - Antebrachi #).

 

De voor de hand liggende kenmerken van een botbreuk zijn:

1. Pijn (Duh!)

2. Zwelling rondom de breuk (met name in de dagen volgend op de breuk)

3. Afwijkende stand

4. Krakende geluiden / sensaties en toename pijn bij bewegen van het aangedane bot

5. Verlies van functie van het desbetreffende bot.

 

Allereerst een opmerking over het grote verschil tussen botbreuken bij kinderen en volwassenen. De beenderen van kinderen bevatten veel collageen en minder kalk. De botten zijn veel flexibeler. Een botbreuk bij kinderen resulteert frequent in een zogenaamde Greenstick Fractuur; vergelijk het met een jonge tak die je doorbreekt. Je hoort en voelt krak, maar de bast blijft aan één kant intact en de tak blijft aan elkaar zitten. Volwassen botten die breken, zijn heel goed te visualiseren als je weet wat er gebeurt als je een potlood breekt. Je hebt dan twee stukken, met scherpe kantjes.

 

Botbreuken bij kinderen, zeker onder de leeftijd van zes jaar maar ook nog tot een jaar of twaalf, die vastgroeien onder een hoek (het bot is niet meer recht, maar er zit een knik in) groeien meestal weer keurig recht in de loop der tijd. Een botbreuk bij een kind met een kleine standsafwijking, hoeft dus niet met alle geweld weer rechtgezet te worden, in tegenstelling tot een standsafwijking bij volwassenen. Wat het wel lastiger maakt en wat óók kan breken bij kinderen, is de groeischijf (epifyse). Die liggen aan het einde van botten en dat is de plaats waar het bot langer wordt. Een groeischijf die los ligt (epifysiolyse) moet altijd weer zo goed mogelijk op zijn plek worden gezet, anders gaat het mis met de ontwikkeling van het bot (en kan bijvoorbeeld lijden tot scheefgroei).

Verwar Nooit een ontwrichting met een epifysiolyse (want dan ga je trekken aan iets wat waarschijnlijk niet veel beter wordt.....). Dat kan erg lastig zijn. Wanneer bijvoorbeeld je bovenarm net onder de schouder breekt (waar de epifyse zit!) is dat soms lastig te differentieren van een arm uit de kom.

 

De meest voorkomende botbreuken zijn de pols fractuur van mensen die zich opvangen (Colles fractuur) en de omgekeerde variant hiervan meestal als mensen vallen en hun tas niet willen loslaten. Bij de Colles fractuur van de pols is er aan de handrug zijde van de pols een 'omhoogstand' van de pols. De zwelling is meestal direct. Botten worden namelijk enorm goed doorbloedt. De vinger en handfunctie is meestal keurig intact. Repositie van de breuk onder minder gunstige (SHTF) omstandigheden kan goed worden uitgevoerd, als één persoon de elleboog en onderarm fixeert, en een ander gedurende een kwartier aan de WIJSVINGER en MIDDELVINGER trekt. Duck tape maakt dit makkelijker ivm de grip. Na dit kwartier wordt, door middel van een 'Karatebeweging' de botbreuk weer in de andere richting geduwd. Met de duimen op de handrug en het begin van de pols en de hand (van de persoon die de breuk reponeert) ondersteunend op de botbreuk aan de handpalmzijde, wordt een korte stevige ruk gegeven, handpalmwaarts. Daarna rek blijven houden aan voornoemde vingers en elleboog, terwijl iemand anders steunend verband en spalken aanbrengt, waarover later meer. Zes weken gips is meestal voldoende, bij kinderen 4 weken.

Vallende mensen willen zich opvangen, dus de tweede breuk van de arm is de schouder fractuur. Kortgezegd, meestal staat het redelijk en is een MITELLA alles wat je hoeft te doen, hand dichtbij de buik vastbinden, de elleboog moet hangen en vrij zijn. 6 tot 8 weken ben je wel zoet. Botbreuken van de elleboog zijn vervelende fracturen die minder vaak voorkomen dan pols en schouder. Ondersteunend spalken na een laag zacht materiaal in een 'handige stand' (dat is ongeveer 100 graden) gedurende 6 weken en hopen dat het wat wordt.

 

Botbreuken van de enkel, zijn na de pols de meest voorkomende botbreuken. Meestal is de stand heel aardig (Google op Weber A B en C) tot redelijk en is een goede spalk gedurende 2 maanden voldoende. Weber A is na 1-2 weken op te lopen. Weber B na een maand. Google ook op Maison Neuf (dacht dat je het zo schreef) - dan is het kuitbot net onder de knie kapot. Feitelijk een hoge C. Botbreuken van het onderbeen zijn vervelende botbreuken die ECHT GOED GESPALKT moeten worden, die zeker 2 maanden niet belast kunnen worden en totaal 3 maanden gips behoeven. Ze zijn bekend om het probleem van mal-union. Een knie die DIRECT na een ongeval heel dik is, duidt meestal op een fractuur van het onderbeen net onder/in de knie en/of van het bovenbeen. Google maar op Tibiaplateau fractuur. Goede spalk met knie liefst helemaal RECHT zowel in voor- als zijwaartse richting, ook weer 2 maanden onbelast en 3 maanden gips. Klote breuk.

 

Het bovenbeen en het bekken zijn beruchte dodelijke fracturen vanwege het soms massale bloedverlies. Het femur (Google) kan wel 2 liter bloedverlies geven bij een breuk en het bekken nog veel meer. Een goede stand, een stevig verband is wat het femur (bovenbeen) nodig heeft. De benen kunnen tegen elkaar aangesnoerd worden, met beleid, dus niet te strak met oog op de bloedvoorziening en de zenuwen. Een gebroken heup geneest meestal redelijk, WEL VAAK met verkorting van het been. Enige rek en trek bij het spalken is dus essentieel. Een bekken# is dodelijk en kan een drama aan extra letsels met zich meebrengen, waaronder het afscheuren van de plasbuis, het rectum net boven de anus en dito van vagina inclusief baarmoeder. Een Stevig Laken die ter hoogte van het bekken (van navel tot halverwege bovenbeen) STEVIG om de patient geknoopt wordt, kan het leven redden, gesteld dat de extra letsels meevallen. Het is meestal een gevolg van val van grote hoogten, of een zwaar gewicht die de patient 'plet'.

 

Botbreuken van de wervels komen relatief veel voor, maar is echt een oude vrouwtjes breuk. De meest voorkomende delen van de wervelkolom die breken zijn de lende wervels (lumbale wervels) en de nek wervels (Cervicaal). GELUKKIG is daar ook de meeste ruimte voor het ruggenmerg, dus hoeft een gebroken nek niet vaak te betekenen dat je ook verlamt raakt. ABSOLUUT NIET verplaatsen van het slachtoffer in alle gevallen, maar heel geduldig een stevige plaat onder het slachtoffer schuiven vanaf de zijkant, 2 maanden lang mag het slachtoffer hier niet vanaf en dient bij lichamelijke verzorging als een boomstam door meerdere mensen tegelijk te worden gedraaid - de zgn LOG ROLL. Succes! Wervels die breken wanneer er een klap op de rug of zo geschiedt, hebben meestal slechts een gebroken punt - processus spinosus fractuur. Die zijn zondermeer pijnlijk maar behoeven geen rust, bedrust of gips oid. De meest vervelende breuken zijn die, waarbij de patient bijvoorbeeld van enige hoogte op de hielen landt; de krak van de wervel die inzakt (Google: inzakkingsfractuur) wordt vaak gehoord door de omstanders. Indien er zenuwletsel is, niet wanhopen, euthanasie kan altijd nog. Plat verplegen en er het beste van hopen.

 

Ribben die breken zijn MEESTAL onschuldig. Uiteraard kan een rib een long of orgaan (Lever, milt) aanprikken. Dat is afhankelijk van de ernst vervelend tot dodelijk in enkele minuten. Alleen wanneer er een chirurgisch team om de hoek staat, is zo iemand te redden. De aangeprikte long heeft gelukkig een betere prognose. Google op pneumothorax en spanningspneumothorax. Met name die laatste is een reden om altijd je Leatherman te dragen of een dergelijk mes. Een pen die daarna in het gat geschoven kan worden om de druk van de long af te halen (bloed, lucht) is dan handig, zoniet levensreddend.

 

 

De Lengte van de Spalk

Hiermee bedoel ik dus niet de duur van het gips. Een spalk is idealiter van gips (een Nederlandse uitvinding....altijd goed voor de Wist jij?) waaronder een laag VETTE watten is aangebracht. Om jullie een idee te geven, ik heb één hele doos gips en dat is genoeg voor twee gebroken polsen of één gebroken enkel. En gips is zwaar....je zult dus moeten improviseren bij het maken van een spalk. Besteedt er TIJD en AANDACHT aan. Liever even wat langer friemelen met een piepende patient (AUW!) dan na drie dagen wéér een nieuwe aan moeten leggen. Een spalk dient TEN MINSTE één gewricht te imobiliseren. Dus de Collves# verdient een gips rond de pols. Een enkel# verdient een gips van de enkel uiteraard, met de tenen naar de neus, dat wil zeggen de enkel in 90 graden. Een gebroken onderbeen dient een spalk van enkel (enkel 90) EN knie te krijgen. Een elleboog verdient een gips van Pols en Elleboog en een mitella.

 

Vingers die gebroken zijn, evenals tenen, kunnen aan elkaar getaped worden, ALTIJD met een stuk katoen ertussen, Vier weken is zat, soms 6.

 

Ik adviseer iedereen om een zakformaat anatomieboek te kopen of ten minste eens te bekijken. Dan weet je hoe botten, spieren, bloedvaten en zenuwen verlopen en weet je misschien ook waar je niet of wel moet duwen. Ook aardig is om eens met je eigen handen je eigen botten eens goed TE VOELEN. Het is de bloedfabriek van je lijf. Het is na de huid en de bloedvaten, je grootste orgaan. Je bestaat uit heel veel grotere en kleinere botten. Het beschermt je organen (longen, hart en nieren met de ribben), je zenuwstelsel (schedel, wervelkolom) en zorgt ervoor dat je kunt pakken, vangen, slaan (je handen) en kunt rennen en staan (je voeten dragen je een heel leven lang). De magnifieke manier waarop je handen en voeten in elkaar steken is een prachtig product van miljoenen jaren evolutie. De opbouw is hetzelfde voor alle dieren; dino's, kroko's, olifanten, paarden, apen, mensen, vogels, kikkers.

 

Een heel aardig bezit is het boek Letsels van het Steun- en Bewegingsapparaat maar het is nogal prijzig. Daar staat wel alles zo'n beetje in (ik geloof een kleine 70 euro). Het behandelen van botbreuken zonder Röntgen (met dank aan Madame Curie), zonder gips, zonder kennis - dat is een drama. Laten we hopen dat het nimmer geschiedt. Domme vragen zijn welkom.

[Keyser Suze]

De Spalk

 

Een spalk dient OVERAL evenveel druk uit te oefenen. Vette watten zijn ideaal. Als je moet improviseren, is een lekkere dikke laag keukenrol ook een idee. Sjaals, wollen kleding, reepjes katoen, als het in ieder geval maar NIET:

 

1. drukt geeft op één plek

2. afknelt

3. ergens de spalk 'zweeft' - dwz de spalk dient overal evenveel druk te geven en moet niet losliggen van de onderliggende laag.

4. afsluit - plastic is uit den boze.

 

Een botbreuk zal in de eerste vier dagen zwellen naar ongeveer het maximale qua omvang, daarna zal het langzaam in omvang afnemen. Je kunt dus ook na een week een spalk wissel uitvoeren. Leg de fractuur altijd zo veel mogelijk hoog, zeker in de initiële fase, dat gaat de zwelling tegen. Schrik bij de spalk wissel niet van de enorme blauwe plekken, dat is op zich normaal. Ook tenen en vingers kunnen pimpelpaars gaan zien, dat is normaal bij breuken van hand, pols en enkel.

 

Een goede spalk zit comfortabel. Zoek het liefst naar een materiaal dat voldoende STEUNT, de NATUURLIJKE CONTOUREN volgt en NERGENS DRUK UITOEFENT. Een door kleding omwonden metalen strip is bijvoorbeeld een uitstekende spalk. Denk na, gebruik wat voorhanden is.

[Keyser Suze]

Wellicht is bij De Slegte een oudere druk van dit boek te vinden: http://www.amazon.com/Practical-Fracture-Treatment-Orthopaedic-Association/dp/0443068763

Het is rijk geillustreerd en redelijk te begrijpen voor een leek die Engels goed beheerst.

 

Een andere botbreuk die ik nog niet benoemd had, maar veel voorkomt, is de sleutelbeen#. Wellicht is mijn blinde vlek ontstaan omdat er hiervoor geen spalk oid nodig is. Wel een mitella. De enige reden om iets te doen, is als een van de botpunten extreem omhoog wijst (door de huid dreigt te prikken) of juist naar beneden prikt in de weke delen. Zit je in The Middle of Nowhere en je moet in het laatste geval iets doen, neem dan een steriele stevige kleine metalen haak en tracht het bot 'aan te haken' en omhoog te trekken.

 

Nou vooruit, omdat ik makkelijker weet wat ik moet zoeken.....Enkele voorbeelden van fracturen.

http://anatomy2hour.blogspot.nl/2010/11/bone-fractures.html

[Wafels]

@Keyser Suze allereerst mijn dank voor uw uitgebreide informatie over dit onderwerp

Misschien is dit ook wat en ik denk nog altijd te vinden op het internet : '' The Interactive Atlas of Human Anatomy '' van Frank Netter

het is een CD met een altlas programma van het menselijk lichaam erop en het geeft een uitgebreid beeld van het lichaam zowel botten als aderen als de rest en ik denk als iemand wat van

een menselijk lichaam wilt afweten dat het zeker de moeite waard is .Ik weet dat in een shtf situatie een boek beter is maar voor degene die zich nu een beeld willen vormen

van ons lichaam een mogelijkheid .(het programma is oud maar aangezien er in een lichaam ook niet zoveel veranderd voor ons leken nog altijd relevant genoeg denk ik )

 

Nog een vraag aan u Kunt u ook wat informatie geven over botten die uit de kom geschoten zijn het zij dat het zelf terug schiet , of dat je het terug moet zetten

, ''wat te doen bij'' want ook dit komt toch nog altijd voor en is wel niet levensbedreigend maar wel verdraaid pijnlijk en lastig .

 

Wat betreft dat sleutelbeen , zou een groter type vishaak (waar je de weerhaak vanaf geslepen hebt ) hieraan voldoen , zo'n haak is vlijmscherp , bedoelt om ergens achter te haken en

er zit al een oogje aan waar je iets aan vast kunt binden , het is klein en makkelijk steriel op te bergen . Het is maar een idee hoor want om nu met een stuk staaldraad of verbogen blik iets te moeten gaan doen ??? dan lijkt mij zo'n grote scherpe schone vishaak handiger

 

Deze kwam ik net nog tegen (moest eens kijken of er ook anatomy atlassen in pdf vorm waren ) hij ziet er wel netjes uit maar voor ons leken wel erg uitgebreid

http://sherristakes.com/download/art/Color%20Atlas%20of%20Anatomy%20-%20A%20Photog.%20Study%20of%20the%20Human%20Body%207th%20ed.%20-%20J.%20Rohen,%20et%20al.,%20(Lippincott,%202011)%20WW.pdf

gr will

[Keyser Suze]

@Wafels de Netter Atlas is heel aardig maar is niet shtf-proof. Papier beter inderdaad. Uit de kom doe ik vast nog wel eens een post over, maar is meer iets voor een workshop.

Een vishaak is te klein, denk meer aan de steel van een lepel of vork.

[Wafels]

@Keyser Suze dat schreef ik ook ''papier is beter '' maar voor iemand die nu alvast eens wilt kijken is het wel interessant

en dat vishaakje ik had ook wat anders in gedachte en dat gaat aardig richting een vork namelijk een vishaak voor op zee te vissen (kleinere haaien en zeebaars ed ) maar inderdaad niet voor iedereen te krijgen dan is uw vork of lepelsteel waarschijnlijk een betere optie.

gr will

[FincaInSpanje]

@Keyser Suze, ik ben zelf nog niet op een SC meeting geweest (wel van plan). Maar zou het niet mooi zijn hierover een workshop te geven. Het zou voor mij ook een reden zijn om naar de SC meeting te komen. Dan leren we nog eens wat.

[Molonneke]

Bijzonder nuttige post, dank @Keyser Suze.

[Gast DRD28]

Misschien een idee om het cabcd protocol uit te werken voor de prepcommunity als basis EHBO en daarna uit te breiden.

[Keyser Suze]

Bijzonder nuttige post, dank @Keyser Suze.

 

You're welcome!

[calimero]

Domme vragen zijn welkom?

 

Er zijn geen domme vragen!

 

Goed stuk @Keyser Suze

[Raycoupe]

Hele nuttige post, @Keyser Suze. Bedankt voor de info.

 

Zou het misschien mogelijk zijn om nog uit te wijden over de noodspalk zoals verkocht in de prepshop? http://prepshop.nl/buitenleven/ehbo/anaconda-spalk-oprolbaar

[Keyser Suze]

Hele nuttige post, @Keyser Suze. Bedankt voor de info.

 

Zou het misschien mogelijk zijn om nog uit te wijden over de noodspalk zoals verkocht in de prepshop? http://prepshop.nl/buitenleven/ehbo/anaconda-spalk-oprolbaar

 

Ja dat is een prima ding. Kopen, denk ook aan rollen stevig rekkend verband 10cm breed.

[Raycoupe]

Ja dat is een prima ding. Kopen, denk ook aan rollen stevig rekkend verband 10cm breed.

 

Heb ik inderdaad reeds aangeschaft. Naast het primaire doel, ook handig voor allerlei noodreparaties in combinatie met ducttape.

[Keyser Suze]

Heb ik inderdaad reeds aangeschaft. Naast het primaire doel, ook handig voor allerlei noodreparaties in combinatie met ducttape.

 

Heel verstandig, leuke tip.

[rescue]

SAM SPLINT. heeft vele mogelijkheden.

 

http://www.sammedical.com/products/sam-splint/ en http://www.sammedical.com/products/sam-splint/ voor allerlei video's rond dit onderwerp.

[Richa]

Goede post @Keyser Suze, dank je wel voor alle info. Je zegt dat er vragen gesteld mogen worden, dus hierbij: Wat doe om de overlevingskans te vergroten als een gebroken bot uitsteekt? Bijvoorbeeld de pols.

[Piroska]

tof en thanks! @Keyser Suze. Ik probeer hier angstvallig alle botbreuken te vermijden en dat is tot nog toe gelukt op een ribje na, maar mocht het mis gaan neem ik je tips ter harte!

[Keyser Suze]

Goede post @Keyser Suze, dank je wel voor alle info. Je zegt dat er vragen gesteld mogen worden, dus hierbij: Wat doe om de overlevingskans te vergroten als een gebroken bot uitsteekt? Bijvoorbeeld de pols.

 

De gecompliceerde breuk (bot steekt door huid, niet te verwarren met de breuk met acht stukken dat is ook niet leuk maar dat is dus niet gecompliceerd) is ronduit een drama. De kans op infectie is gigantisch. Ook is het een hele klus om de botten weer onder de huid op hun plek te krijgen.

Wees dan niet te bang om een incisie te maken om dit te vergemakkelijken. Uitgebreid spoelen en uitkijken dat je je niet prikt aan de vaak razend scherpe bordelen is het devies. Als je antibiotica hebt, direct een dubbele dosis geven en een week doorgaan. De wond naar elkaar trekken, het bot bedekken maar de huid niet helemaal sluiten. Zie ook mijn topic over amputatie......

 

Post#4900 Ik zal vast inspiratie op gaan doen. .....

[JamHard]

......

 

Post#4900 Ik zal vast inspiratie op gaan doen. .....

 

Geweldige aanvulling weer aan de schat aan informatie die er op dit forum te vinden is.

Overigens zal het met die inspiratie wel goed komen;)

[Amazing Dree]

@Keyser Suze

 

Bedankt weer voor je info !

 

Zelf dit weekend in de Ardennen geweest, en ook weer dom gedaan.

Mijn broer sprong over een slootje, en ik dacht, dat kan ik ook........ not dus.

 

Klap volle bak op mijn knie, aan de andere kant, in een grindpad.

En dan nog berg af moeten, nou, moeizaam op Charlie leunend.

 

In mijn geval, denk ik dat t meevalt, loop weer, beetje moeilijk, maar dacht gisterenavond, dat er iets stuk was.

Toen kon ik dus bijna niet meer lopen, komt dit door de zwelling, of iets verrekt, of gewoon omdat ik een ouder iemand ben ?

 

Ben je wat ouder, doe dan geen dingen, waarvan je niet zeker weet of je het kan, is wat ik geleerd heb, je zal in een SHTF zitten zeg, en je houd door zo'n stommiteit de hele groep op, moet er niet aan denken.

Ik ga eens kijken naar die boeken waar je het over hebt, lijkt me erg handig ! Ik heb wel jaren EHBO gehad, maar of ik dan nog parate kennis heb, wanneer ik t nodig heb, beter nog maar een boekje bij kopen.

[zippo]

@Keyser Suze

 

Bedankt weer voor je info !

 

Zelf dit weekend in de Ardennen geweest, en ook weer dom gedaan.

Mijn broer sprong over een slootje, en ik dacht, dat kan ik ook........ not dus.

 

Klap volle bak op mijn knie, aan de andere kant, in een grindpad.

En dan nog berg af moeten, nou, moeizaam op Charlie leunend.

 

In mijn geval, denk ik dat t meevalt, loop weer, beetje moeilijk, maar dacht gisterenavond, dat er iets stuk was.

Toen kon ik dus bijna niet meer lopen, komt dit door de zwelling, of iets verrekt, of gewoon omdat ik een ouder iemand ben ?

 

Ben je wat ouder, doe dan geen dingen, waarvan je niet zeker weet of je het kan, is wat ik geleerd heb, je zal in een SHTF zitten zeg, en je houd door zo'n stommiteit de hele groep op, moet er niet aan denken.

Ik ga eens kijken naar die boeken waar je het over hebt, lijkt me erg handig ! Ik heb wel jaren EHBO gehad, maar of ik dan nog parate kennis heb, wanneer ik t nodig heb, beter nog maar een boekje bij kopen.

ha die dre en charles..

hoe is het nu met de knie?

[Amazing Dree]

ha die dre en charles..

hoe is het nu met de knie?

 

Al een stuk beter, beetje voorzichtig met lopen, maar gaat gestaag vooruit.

Ja zo leer je weer, dat je ook op moet passen

Verders alles goed hoor met ons.

 

Maar laten we back on topic gaan.

Heb jij of iemand anders al eens iets gebroken ?

En hoe weet je als leek zeker of iets gebroken is ?

 

Als je dat niet zeker weet, kun je dan verkeerd behandelen ?

[Loreen]

uitkijken dat je je niet prikt aan de vaak razend scherpe bordelen is het devies.

 

Ik zat om de een of andere reden het forum af te struinen naar topics over botbreuken, en deze typefout vond ik te leuk om te laten liggen....

[Keyser Suze]

Dat is geen type fout hoor @Loreen

 

Alhoewel botdelen denk ik bedoeld werd. Ach ja, die auto correct hè?