“
Titel:
Adviesraad: Nederlanders moeten nationale veiligheidscursus volgen
geschreven door Pieter Couwenbergh
gepubliceerd in fd (3-6-24)
In het kort
•Adviesorgaan AIV pleit voor meer bewustwording onder burgers van dreigingen voor de Nederlandse samenleving.
•Burgers moeten weerbaar worden door trainingen en burgerberaden.
•Bij een nationale veiligheidscursus kunnen mensen bijvoorbeeld leren om 72 uur uit de voeten te kunnen zonder stroom, communicatie of water.
Nederlandse burgers moeten bewust worden gemaakt van pogingen de Nederlandse samenleving te ontwrichten. De Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) beveelt daarvoor een nationale veiligheidscursus aan om te leren over zogeheten hybride dreigingen. Voorbeelden daarvan zijn het verspreiden van desinformatie, het ontregelen van het financieel systeem of sabotage van de vitale infrastructuur, zoals de water- of elektriciteitsvoorziening.
De AIV geeft dit advies dinsdag in een rapport aan de regering. ‘We willen geen oorlogsboodschap verkondigen of paniek veroorzaken. Maar er pakken zich echt grijze wolken boven Europa samen nadat we bijna tachtig jaar in vrede hebben geleefd’, zegt Henne Schuwer, een van de opstellers van het rapport.
De AIV is een in 1998 opgericht onafhankelijk orgaan dat adviezen uitbrengt over buitenlands beleid en vrede en veiligheid. Na de Russische inval in Oekraïne, nu ruim twee jaar geleden, vroeg het kabinet Rutte IV om een inventarisatie van vijandige activiteiten die de Nederlandse samenleving kunnen destabiliseren.
Burgerberaden
Als voorbeeld van destabiliserende acties noemt Schuwer Wit-Rusland, dat grote aantallen vluchtelingen uit Irak haalt en over de grens met Polen zet om de Poolse samenleving te ontwrichten. Of neem KPN. Het telecombedrijf wordt volgens Schuwer elke dag doorlopend aangevallen door hackers in een poging het telefoonnet plat te leggen en losgeld te eisen.
De AIV ziet een rol voor bedrijven om werknemers de risico’s van hybride dreigingen uit te leggen. Defensie heeft veiligheidscursussen ontwikkeld, maar die zijn vooral voor het hoger kader van het bedrijfsleven en minder praktisch gericht op wat te doen om 72 uur te overleven zonder stroom, communicatie of water. Een nationale veiligheidstraining zou daarin kunnen voorzien.
De AIV beoogt ook een functie voor burgerberaden om op lokaal niveau de alertheid te vergroten en het draagvlak onder de bevolking voor veiligheidsmaatregelen te vergroten. Via deze inspraakorganen kunnen burgers ook deelnemen aan de besluitvorming. Scholen kunnen weerbaarheidstrainingen opnemen in het curriculum. Schuwer: ‘Kinderen nemen dat mee naar huis en maken hun ouders bewust’.
Finland als voorbeeld
Het adviesorgaan ziet Finland als een inspirerend voorbeeld van hoe burgers bewust te maken van een buitenlandse dreiging, in dat geval met buurman Rusland. ‘Alle burgers zijn er bij wijze van spreken soldaat en medeverantwoordelijk voor de veiligheid van het land. Zij hebben lokale groepen gevormd met mensen uit alle delen van de samenleving die elkanders gegevens hebben. Ze komen één dag per jaar bijeen en hebben na vijf jaar een week een kamp met basistrainingen. Die groepen versterken het gevoel van cohesie in de Finse samenleving.’ Iets dergelijks wil de AIV ook in Nederland realiseren.
In het rapport wordt verder gepleit voor een grotere rol van de Nationale Veiligheidsraad (NVR). Deze organisatie bestaat sinds september 2022. In de NVR zitten de ministers van de sleutelministeries, de Commandant der Strijdkrachten en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Schuwer: ‘De raad moet een steviger mandaat krijgen om een geïntegreerde in plaats van de tot dusver gebruikelijke verkokerde aanpak mogelijk te maken. Idealiter valt de NVR straks direct onder de premier en boven de ministeries. Het bedrijfsleven en burgerberaden moeten ook betrokken zijn als stakeholders.’
Taak social media
Tenslotte moet vitale infrastructuur zoals het waterbeheer beter worden beschermd en moet de EU techbedrijven en socialemediabedrijven op hun zorgplicht wijzen en vragen om betere waarborgen tegen desinformatie. Verder is het ook van belang dat scholieren wordt geleerd desinformatie te herkennen. Ook moet het mandaat voor de inlichtingendiensten worden vergroot, volgens de AIV.
Schuwer erkent dat maatregelen mogelijk ingrijpen op de open samenleving die Nederland is en burgers nu veel vrijheden geven. ‘Het is een van de pijnpunten in ons advies in welke mate Nederland een open gemeenschap kan blijven. Maar dat is wel onze ambitie. We moeten onze vrijheden samen beschermen. Dat vraagt in de huidige tijd een collectieve inspanning.’”