Permacultuur: de toekomst voor de landbouw?

[Rodin]

Permacultuur: de toekomst voor de landbouw?

 

Introductie

Queensland, Australië. Midden in een tropische vruchtenjungle kijk ik verwonderd om me heen: 17 soorten bananen, 3 soorten passievruchten, sinaasappelen, mango`s, sterfruit, lychee`s grapefruits, mandarijnen, jackfruit, Japanse kersen, eetbare bamboe, ananas, etc. Ik sta in één grote eetbare jungle. Naast mijn verwondering zijn er ook veel dieren die van dezelfde jungle genieten. Possums op jacht naar bananen, bush-turkeys die de gevallen passievruchten opeten en vlinders zo groot als mijn hand, die langs vliegen. Het is vreemd om te horen dat deze oase 10 jaar geleden nog grasland was. Het strakke kort gemaaide gazon van de buren laat precies zien hoe dit tropische fruitwoud er vroeger uit moet hebben gezien. De eigenaars leggen me uit dat ze het stuk land opgebouwd hebben met behulp van Permacultuur. “Permacultuur…??”, vraag ik.

 

Wat is Permacultuur?

Permacultuur is een afkorting van permanente agricultuur en permanente cultuur. Het is in de jaren 70 ontwikkeld aan de universiteit van Tasmanië, Australië door Bill Mollison en David Holmgren. De bedenkers hebben permacultuur ontwikkeld om oplossingen te vinden voor een groot aantal problemen die een monocultuur landbouw met zich meebrengt.

 

Het grootste probleem van de huidige landbouw is het enorme verbruik van fossiele brandstoffen als olie en aardgas. Voor elke calorie output aan voedsel die er geproduceerd wordt zijn er 10 tot 100 caloriën aan fossiele brandstof aan input nodig. Met het schaarser en daarmee duurder worden van fossiele brandstoffen is dit landbouwsysteem daarom op de lange termijn niet houdbaar.

 

Maar er zijn meer problemen. Monocultuursystemen zijn uitermate gevoelig voor ziektes door het grote gebrek aan natuurlijke diversiteit in het systeem. Dit probleem heeft zich in Nederland zowel in gewassen als in de veestapels de afgelopen jaren vaak laten zien met preventieve massavernietinging van miljoenen kippen, varkens, geiten en koeien tot gevolg. In Australië namen daarnaast verwoestijning en bodemerosie schrikbarende vormen aan. En als laatste zijn problemen, zoals kunstmest dat het grondwater vervuilt en het gebruik van te veel bestrijdingsmiddelen met bijensterfte tot gevolg wereldwijd een groot probleem.

 

Permacultuur heeft voor deze problemen oplossingen gevonden door de ecologische wetten, die opgaan voor een natuurlijk ecosysteem te bestuderen. Aan de hand van deze principes wordt een systeem ontworpen wat functies heeft voor de mens, bijv. voedselvoorziening, met de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem. Hierin verschilt permacultuur dan ook van biologische landbouw. Permacultuur is een ontwerpsysteem. Je ontwerpt de natuur letterlijk om de mens heen en beschouwt de mens als onderdeel van het gehele ecosysteem.

 

Hoe werkt het?

Een permacultuursysteem wordt gemaakt door te kijken naar de drie ecologische hoofdfactoren: zon, water en wind, en hoe deze in het systeem kunnen worden geïntegreerd met inachtneming van bodemstructuur en -reliëf. In Nederland is het belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt ingevangen en dat sterke winden worden omgeleid. In droge landen worden de ontwerpen vooral gemaakt voor optimaal wateropvang en -behoud. In Jordanië vlakbij de dode zee zijn ze bezig een stuk woestijn te vergroenen met behulp van een goed ontworpen permacultuursysteem en met succes. Dit kan bekeken worden in de korte film “Greening the Desert”, zie hieronder.

 

Een uitgebreide uitleg over de ecologische principes waarop permacultuur gebaseerd is, is te vinden op de website http://www.permacultuurnederland.org waar een gratis downloadbare cursus geïnteresseerden bekend maakt met de belangrijkste ontwerpprincipes van permacultuur. Van deze website komen ook de volgende voorbeelden:

 

De Zonnecirkel

Op dit bovenaanzicht staan een aantal bomen met eromheen struiken in een halve cirkel gericht op het zuiden. Hierdoor concurreren de bomen zo weinig mogelijk met elkaar om het licht. Daarnaast wordt de noordenwind om het systeem heen geleid waardoor de warmte opgevangen wordt op de plaats waar het water is. Het water wordt hierdoor sneller warm en kan goed dienst doen als een zwemplaats voor mensen. Door slim te ontwerpen levert dit permacultuursysteem winst op voor de planten die erin staan en voor de mensen die er gebruik van maken.

 

Mulchen

Een ander typisch permacultuurbegrip is mulchen. Mulchen is het bedekken van de zwarte grond met organisch materiaal. Doordat de grond bedekt wordt met organisch materiaal zoals bladeren, stro, dode plantenresten, zaagsel, etc. kan er geen licht bij de grond komen waardoor onkruid minder snel ontspruit en minder snel groeit. Daarnaast houdt het dode organische materiaal goed vocht vast waardoor de bodem minder snel uitdroogt als de zon fel schijnt. In de winter beschermt deze laag de wortels tegen vorstschade. Als laatste beginnen micro-organismen het dode organische materiaal te verteren en wordt dit afval omgezet in voedingstoffen voor de plant waar het omheen ligt. Mulchen heeft dus vele voordelen en het scheelt ook nog eens veel schoffelwerk.

 

Oude, lokale en nieuwe kennis

Permacultuur is een nieuwe term maar is een ontwerpsysteem wat zowel oude als lokale kennis integreert in het ontwerp. De Romeinen plantten in de gebieden die ze net veroverd hadden hazelnootstruiken, tamme kastanjes, fruitbomen, etc.. Zo richten ze nieuw veroverde gebieden in voor het voortbestaan op de lange termijn.

 

Een andere interessante techniek werd al gebruikt door de Azteken en is erop gericht planten die positieve effecten op elkaar hebben bij elkaar te zetten. Eerst worden er maïszaden geplant, als deze rond de 30 cm hoog zijn worden er bonen bij gezet, bonen hebben bacteriën in de wortels zitten die stikstof, een belangrijke meststof, uit de lucht binden. Deze stikstof bemest de maïs, de bonen gebruiken de maïs als klimstok. Als laatste worden er pompoenen tussen gezet, deze kruipen over de grond en met hun grote bladeren zorgen ze ervoor dat weinig licht op de grond komt zodat onkruid niet goed kan groeien. Zo helpen al deze planten elkaar in de groei.

 

Ook nieuwe kennis wordt nuttig in permacultuursystemen geïntegreerd. Druiven, kiwi`s of andere klimplanten kunnen goed bij een serre worden geplaatst. In de zomer hebben ze veel bladeren die voorkomen dat er te veel zon naar binnen schijnt en daarmee dat het te warm wordt. In de winter hebben deze planten hun bladeren verloren en kan de zon prima de serre verwarmen. Zo neem je plantengroei mee in het systeem en is het huis letterlijk onderdeel van het ecosysteem.

 

Permacultuur maakt ook zeker gebruik van nieuwe technieken die duurzame oplossingen bieden. Zonnepanelen, efficiënte wateropvang en –distributiesystemen zijn hier goede voorbeelden van. Permacultuur beperkt zich niet alleen tot het verbouwen van voedsel maar heeft ook takken in de bouw van huizen, wijkontwikkeling, sociale interactie etc. Het staat immers voor permanente agricultuur en permanente cultuur.

 

Successen

In Australië is permacultuur al een tijd een ingeburgerd begrip, in Amerika en Engeland is het ook goed bekend. In niet Engelstalige landen is permacultuur langzaam maar zeker aan het doordringen. Mede omdat het door de wetenschappelijke wereld samen met agroforestry wordt gezien als een reële oplossing voor het milieuvraagstuk waar de mensheid komende jaren telkens dieper en dieper in zal worden gedrukt. Duurzame oplossingen zijn niet langer een keuze maar noodzakelijk aan het worden voor het voortbestaan.

 

In Nederland zijn een aantal zeer interessante voorbeeldprojecten te vinden. Het eerste project ligt vlakbij het station van Culemborg, is 24 hectare groot, en biedt plaats aan 250 duurzaam gebouwde woningen; het project genaamd Eva Lanxmeer maakt onder andere gebruik van de kennis uit permacultuur. Het is in volle ontwikkeling en zeer de moeite van het bekijken waard.

 

Een ander mooi project gebaseerd op permacultuur is de Bikkershof in Utrecht. Dit project is in 1979 opgestart nadat twee oude garagebedrijven vertrokken en de buurt de handen ineen sloeg.

 

Inmiddels is dit een prachtig groengebied waar de bewoners elkaar vaak tegenkomen in het gezamenlijke groen. Het is een gezellig dorp in het midden van de stad.

 

Afsluiting

Aha.. dus dat is permacultuur. Na de heldere uitleg van Rene en Lorraine van Raders over permacultuur krijg ik nog iets heel anders te horen. Rene was -voordat hij zich bezig hield met permacultuur- hoofdmanager van de grootste Mc Donald’s in Nieuw Zeeland, in Oakland. Lorraine was secretaresse. De switch van levenstijl hebben ze gemaakt nadat ze vijf jaar met zijn tweeën per fiets door de wereld hadden gereisd. Toen ze in Australië aankwamen bleek Lorraine zwanger te zijn en hebben ze zich hier op de Atherthon Tablelands in Queensland gesetteld. Beide hebben nu een parttime baan bij de locale brandweer, zetten zich in voor veel groenontwikkelingsprojecten in hun buurt en hebben twee vrolijke zoontjes. Het is grappig te bedenken dat mensen die zo`n andere levensstijl hadden een totaal nieuwe keuze hebben gemaakt en zich nu bezighouden met zaken waar ze echt om geven en plezier aan beleven.. “Ja”, zegt Rene: “Hoe we ecosystemen moesten afbreken wisten we al aardig, maar met behulp van permacultuur weten we nu hoe we ze weer op kunnen bouwen en dat is erg positief.”

 

Een gratis downloadbare cursus die de basisprincipes van permacultuur uitlegt en een database met rond de 400 eetbare planten en paddenstoelen die in Nederland groeien zijn te vinden op http://www.permacultuurnederland.org

 

Bron: http://www.visionair.nl/ideeen/wereld/permacultuur-de-toekomst-voor-de-landbouw/

 

Meer info: http://www.permacultuurnederland.org/

[Kungfufox]

Ik kwam in dit filmpje 'The world from a plant's eye view' een leuk stukje tegen van een voorbeeld met betrekking tot perma-cultuur:

 

http://www.ted.com/talks/michael_pollan_gives_a_plant_s_eye_view.html

 

Jullie kunnen door scrollen naar 10.45 ^^ in het filmpje.

 

(Overigens zonder gekheid: toen ik perma-cultuur veranderde naar permacultuur en op rechtermuisknop drukte werd er 1 suggestie gegeven...'spermacultuur'..wellicht iemand die mij deze kan uitleggen? )

[samurai]

Ik kwam in dit filmpje 'The world from a plant's eye view' een leuk stukje tegen van een voorbeeld met betrekking tot perma-cultuur:

 

http://www.ted.com/talks/michael_pollan_gives_a_plant_s_eye_view.html

 

Jullie kunnen door scrollen naar 10.45 ^^ in het filmpje.

 

(Overigens zonder gekheid: toen ik perma-cultuur veranderde naar permacultuur en op rechtermuisknop drukte werd er 1 suggestie gegeven...'spermacultuur'..wellicht iemand die mij deze kan uitleggen? )

 

Spermacultuur is volgens mij een kweek in het laboratorium waarbij je als onvruchtbare man of stel dat geen kinderen kan krijgen je zaadjes laat tellen, ik tel

ook zaadjes, maar dat zijn andere zaadjes

Maar het kan ook een cult of sekte zijn die sperma adoreert en het in zijn cultuur incorporeert, zoals de vruchtbaarheidsbeeldjes in Afrika..

Of...naaahhhh...

[Raycoupe]

Ik noem het Biologisch Organisch Tuinieren/Landbouw. Eigenlijk hetzelfde idee, gesloten kringlopen en de natuur het werk laten doen. Grondlegger hiervan is Pieter Boxman, die al in de jaren 70 van de vorige eeuw (damn ik wordt oud) hiermee successen boekte.

 

'k Vermoed dat jij hem al wel kent, @samurai. Boeken als Biologisch Tuinieren in Foto's, De moestuinen van Twekkelo zijn redelijk bekend bij de oudere lezers. Net als De Kleine Aarde en De Twaalf Ambachten, waarvoor Pieter Boxman een adviseur was.

 

Als je niet alleen methodes wilt toepassen maar ook begrijpen waarom ze wel of niet werken, moet je je eens in de oudbollige boeken van deze schrijver/activist/bioloog verdiepen.

 

(PS Googlen op Pieter Boxman levert een heleboel hits op van de schilder P.Boxman, compleet iemand anders. Zoeken naar de titels werkt beter)

[samurai]

Ik noem het Biologisch Organisch Tuinieren/Landbouw. Eigenlijk hetzelfde idee, gesloten kringlopen en de natuur het werk laten doen. Grondlegger hiervan is Pieter Boxman, die al in de jaren 70 van de vorige eeuw (damn ik wordt oud) hiermee successen boekte.

 

'k Vermoed dat jij hem al wel kent, @samurai. Boeken als Biologisch Tuinieren in Foto's, De moestuinen van Twekkelo zijn redelijk bekend bij de oudere lezers. Net als De Kleine Aarde en De Twaalf Ambachten, waarvoor Pieter Boxman een adviseur was.

 

Als je niet alleen methodes wilt toepassen maar ook begrijpen waarom ze wel of niet werken, moet je je eens in de oudbollige boeken van deze schrijver/activist/bioloog verdiepen.

 

(PS Googlen op Pieter Boxman levert een heleboel hits op van de schilder P.Boxman, compleet iemand anders. Zoeken naar de titels werkt beter)

 

 

Ik heb veel boeken over tuinieren gelezen, maar met een kritisch (preppers) oog, namelijk niet klakkeloos overnemen maar proberen en de voordelen eruit halen.

Ik noem het maar samurai's tuinmethode. Maar ik heb alle methodes op een hoop gegooid, experimenten gedaan en de voordelen van elk eruit gehaald en de nadelen

weggelaten. Mijn methode kan je dan het beste omschrijven als een mix van permacultuur, square foot gardening, intensieve landbouw met organische voeding,

met gebruik van teeltwisseling en combinatieteelt, maar op een specifieke manier waarbij ik de grond zoveel mogelijk met rust laat (vooral opgestoken uit het boekje

"One Straw Revolution"..een verademing als je zuinig wilt zijn met meststoffen..en voor SHTF natuurlijk, maar ben nu al naar een manier toe om mbv compost en grondbedekkers

en tagetes een zo natuurlijk mogelijke tuin te hebben. Probleem is dat je altijd met de omgeving zit, dus lekker onkruid laten groeien tussen de groenten is er niet bij.

 

 

Daarnaast probeer ik ook de wetenschappelijke kant ervan te benaderen door wetenschappelijke boeken over kruisen te lezen, wel pittig..

Maar ik ben er nog lang niet, er is zoveel te leren..vaak wel door eigen experiment..

[Raycoupe]

@samurai: Dan lig je al wat jaartjes op me voor. In 't verleden bij m'n ouders altijd een moestuin gehad, maar toen ging het niet helemaal op de goede manier. Wel zonder kunstmest en pesticiden, met combinatie teelt e.d. losse truukjes, maar nooit het plaatje 'compleet'. Dit eerste jaar in m'n nieuwe huis is maar een raar jaar. Te laat met de grond eenmalig omspitten, humuslaag beginnen, raar voorjaar. 't Zal een rommelige toestand worden dit jaar, behalve kruiden staat er weinig in het nog veel te recent ontgonnen tuintje. 40+ Rododendrons en hortensia's van 25+ jaar oud bleek redelijk bewerkelijk te zijn.

 

Gelukkig zitten er ook lichtpuntjes tussen. Een enorme wormenhoop van al het gehakselde struik en boom materiaal is een geweldige wormenhoop geworden en is inmiddels op de tuin uitgespreid. En onder de laag snoeiwerk hoop van de vorige bewoner, ook tientallen jaren in gebruik geweest, zit hele mooie compost/humus. Beiden gebruikt voor de tuin, in combinatie met Maerl (Koraalalgenkalk). De wormen zijn nu verder aan 't spitten, de kweek e.d. is nu ook omgezet in compost door een specifieke spitmethode van P.Boxman te gebruiken vorig jaar, dit jaar blijft het belangrijkste doel om een goed werkende humuslaag te creëren.

 

Er moeten nog vele planten bijkomen, nu ligt het er nog wat braak bij.

Wat zou jou advies zijn voor zo'n late tuin om nog aan te planten? Aardappels ok, maar die eet ik maar weinig.

Ook met oog op verbetering van de humuslaag en grond voor volgend jaar?

[samurai]

@Raycoupe:

 

Je kan nog de volgende soorten planten als je deze week begint met opkweken:

Broccoli 9-star perennial, een vaste, die voortdurend oogst geeft en winterhard is.

Chinese Kool is nu de tijd voor opkweken..

Paksoi moet je al later zaaien vanwege het doorschietrisico, dus daar begin ik zelf altijd na

de 1e oogst mee..rond juli..

 

Alle soorten Kool kunnen nu nog, rode kool, spruitkool (winterhard), bloemkool, Broccoli gewoon,

deze hebben wel veel voeding nodig maar je hebt dat zie ik.

 

En nu is het eigenlijk late moment om bonen direkt in de grond te zaaien. Alle tuinders hebben gewacht

tot rond 1 juni omdat het te nat is buiten. Dus dan loop je nog mee. Bonen hebben weinig tot

geen voeding nodig, dus als je dan toch nog iets wilt oogsten, gooi het vol met bonen. Direkt ter

plekke, geultje, en boontjes leggen en heel weinig aarde erop, en flink wateren tot het zeik is en verder doe je dan niks tot

ze bovenkomen, bonen moeten altijd redelijk droog blijven tot ze volgroeid zijn, dan plenzen water, des te meer oogst heb je.

Makkelijke is hierbij gele boterbonen, die zijn bij mij NOOIT mislukt, echt NOOIT!

 

Alle soorten tuinkruiden kun je ter plekke nu zaaien direkt in de grond, peterselie, mint noem het maar op, doe je het in potten

dan kan je ze nog naar binnen halen, zet de potten gewoon in je tuin naast elkaar mooi effect, of gebruik plastic kratten als

mini vierkante meter tuintje die je kan verplaatsen.

Pastinaak kan je nog zaaien straks, die heeft de winter nodig om lekker te smaken.

Boerenkool natuurlijk niet te vergeten..ook winterhard..

 

Voor nu, wortelen (direkt ter plekke), bosui (direkt ter plekke), (winter)prei ook wintervast..

 

Nouja je bent op tijd hoor..

Als je nu begint alles ter plekke te zaaien of voor de kool direkt op te kweken dan haal je het nog gerust.

Note: Ik haal 3 oogsten per jaar uit de tuin, en de 1e komt er aan, dus je hebt tijd zat dunkt me, ook al

omdat ik geloof dat door de late zomer (veel regen) de zomer dit jaar langer doorloopt, en dus de oogsttijd

ook. Dit heb ik ervaren nav vorige jaren..

[samurai]

Was ik nog vergeten, andijvie ter plekke zaaien, spinazie kan hele jaar door tot herfst..linzen, rucola sla, radijsjes, ijsbergsla

hele jaar door, gewone sla hele jaar door, nouja teveel om op te noemen. Gewoon nu zaaien en volzetten zonder schema, direkt ter plekke,

het weer is warm genoeg nu. Als je geen tijd hebt je tuin te ordenen of in te richten gewoon volzetten zonder omkijken.

Oh ja, knoflook kan je ook zetten zodra je geen oogst meer hebt op dat stuk, en uien (plantuitjes die zijn sneller)..

Ik stop maar want je kan alles nog zaaien hoor..

Succes!

[Raycoupe]

@samurai: Bonen, klopt daar was ik al op uit. Maar je noemt ook in 't begin een paar hele lekkere groenten, brocolli, chineese kool en paksoi! (ga ik naar zoeken)

 

Venkel gaat er ook nog in, maar ik ben bang dat ik voorkweek bij de handel moet kopen. Doe je het begin niet goed, schiet het meteen door en krijg je geen knol.

 

Tuinkruiden, eenjarigen, moet ik nog zaaien, maar dat kan bijna niet mis gaan, peterselie, basilicum. Vaste kruiden, heb ik al een jaren in pot, inclusief lavas, alleen m'n rozemarijn is deze winter dood gegaan, terwijl hij heel comfortabel op de slaapkamer mocht staan. Dit jaar gaat dat allemaal de tuin in, de valse salie (witbloemig, erg vorstvast), dragon, bieslook, oregano, lavas dus en zo nog wat.

 

Oh, verrek, ik vergeet de pootuitjes nog, die kunnen altijd wel in de grond. Boerenkool en pastinaak(nieuw voor mij) die gaan er idd ook nog in.

 

Ik vermoed ook dat we nog wel een behoorlijke zomer en/of nazomer krijgen. Is ook belangrijk voor mijn andere kweekactiviteiten.

 

Bedankt voor 't meedenken, leuk!