Doorzoek de community

Het grootste deel van de energie die we verbruiken (tot 60%) gaat op aan verwarming. En al helemaal als we gaan rekenen in kwh of in centen. Hier vallen de meeste centen te rapen als je wil besparen. Maar hoe doe je dat op een duurzame, efficiënte en haalbare manier ? Om op die vraag te kunnen antwoorden moeten we de verschillende methodes van verwarmen vergelijken én de verschillende brandstoffen bekijken. In de ideale wereld zouden we woningen hebben die zo goed geïsoleerd zijn dat geen externe verwarming meer nodig is. In de praktijk heeft nog maar een heel klein deel van de bevolking een passief- of laagenergiewoning. De meesten onder ons moeten het doen met minder zuinige koop- of huurwoningen. En dat brengt zijn beperkingen mee. Op het vlak van isoleren kan ik zelf nog heel wat verbeteren, alleen kan dat niet zonder grote ingrepen. Het komt er wel van, maar het zal toch nog aardig wat jaren duren voor ik mijn hele voorgevel én dakconstructie laat aanpassen. Door je woning grondig te isoleren kan je ongeveer 2/3 op verwarmingskosten besparen. Isolatie en hoog rendementsglas zijn de stappen die nodig zijn. In afwachting van een perfecte woning zoeken we verwarmingssystemen en brandstoffen. We streven een paar idealen na : - onafhankelijkheid van monopolisten - prijsgunstige verwarmingssystemen - efficiënte systemen met zo weinig mogelijk verbruik - zo duurzaam mogelijk, bij voorkeur met lage vaste kosten - behoud van comfort Warmte Om goede keuzes te maken moeten we 'warmte' begrijpen. Er is stralingswarmte en convectiewarmte. Stralingswarmte is directe verwarming waarbij je de 'straling' van de energiebron voelt. Convectiewarmte is indirect en verwarmt als het ware de lucht in de omgeving, die op zijn beurt de kamer verwarmt. Rendement Als je een correcte vergelijking wil maken om kostprijzen te vergelijken moet je de efficiëntie van je toestel kennen. Dan kan je berekenen hoeveel energie je werkelijk haalt uit de aangeleverde brandstof/systeem. Een overzicht van mogelijke verwarmingssystemen : Vergelijkingstabel [ATTACH=CONFIG]14706[/ATTACH] * Het meest gebruikte verkoopsargument maar enkel geldig bij vollast. Open haard [ATTACH=CONFIG]14708[/ATTACH] Een rendement van 20%. Wil je verwarmen met een haard, dan heb je beslist goedkoop brandhout nodig. Tegenwoordig is dat bijna nergens meer te vinden. Ook uit ecologisch standpunt niet te verdedigen. Bovendien gebruikt de haard de zuurstof uit de woning, waarbij een hele grote hoeveelheid lucht dan ook nog eens gewoon door de schoorsteen verdwijnt. Hierdoor is aanvoer van verse lucht nodig, die kouder is dan de lucht in de woning. Het resultaat is dat je woning afkoelt en alleen de kamer een beetje warmer wordt. Het risico van brand is niet denkbeeldig. Elektrische kachel Gaskachel Houtkachel Kolenkachel Infraroodpaneel Speksteen/ Tegelkachel CV/ VR ketel Pelletkachel Pellet CV HR-ketel HRE ketel (Micro WKK) Warmtepomp Zonneboiler [ATTACH=CONFIG]14707[/ATTACH] Een zonneboiler is een systeem dat zonnewarmte 'vangt'. De meest efficiënte systemen zijn high pipes. Een dubbele glazen buis met middenin een koperen staaf. Het systeem is eenvoudig van opzet, onderhoudsvrij en kost relatief gezien weinig. Ook bij ons is de zonneboiler een aanrader omdat je na de investering geen verdere kosten meer hebt en als het ware 'gratis' energie krijgt. Mijn systeem zal op jaarbasis ongeveer 4000 kwh opleveren, hopelijk voor de eerstvolgende 25 jaar. Dat betekent 100.000 kwh. In de praktijk zal de besparing groter zijn omdat dit systeem me zal toelaten de gasverwarming uit te schakelen tijdens het grootste deel van het jaar waardoor mijn gasverbruik nog meer zal dalen. De vlakke plaatcollectoren leveren relatief weinig rendement en zijn nu eigenlijk al voorbijgestreefd. Maar nog altijd te verkiezen boven een systeem met fossiele brandstoffen. Mijn projectje : http://preppers.nl/forum/threads/6821-Werken-aan-energie-onafhankelijkheid-Verwarming?highlight=verwarming Kostprijs : afhankelijk van de grootte 3 à 5000€ Terugverdientijd zonder subsidies : 12j HR ketel [ATTACH=CONFIG]14709[/ATTACH] De modernste generatie HR ketels gebruiken (meestal) gas als brandstof. Het gas verwarmt het water in je cv installatie. Door het benutten van de warmte uit de rookgassen wordt het rendement 'verhoogd'. Bij een gewone installatie ben je die restwarmte kwijt. Deze ketel verbruikt ongeveer 17% minder energie dan de oudere generatie ketels zonder rookgaswarmterecuperatie. De meeste ketels leveren tussen 105 en 112 % rendement. Toch een bemerking. Die aangegeven rendementspercentages gelden enkel bij volbelasting. Daarnaast zijn de ketels gemaakt om nog (slechts) 15 jaar mee te gaan én ze moeten minimaal tweejaarlijks onderhouden worden. Kostprijs : Vanaf 1500€ zonder montage Nadeel : relatief korte levensduur, speciale schouwpijp nodig wat ook wat kost Voordeel : energiebesparing tot 20% Zelf koos ik er niet voor om mijn thermische installatie te vervangen omdat we momenteel relatief weinig gas verstoken. Als onze bestaande ketel aan vervanging toe is, dan wel natuurlijk. (Als prepper heb ik nog een reservebrander in mijn garage staan identiek aan mijn installatie. Gekocht voor 50€ op het net. Ik opteerde voor de investering in een zonneboiler die eenvoudig uitbreidbaar is en geen verdere kosten meer veroorzaakt. Pelletketel/houtvergasser/ ... Alternatief voor fossiele brandstoffen als gas of stookolie. Deze producten bieden de mogelijkheid om 'onafhankelijker' te worden van de klassieke leveranciers. De meeste mensen verwarmen tegenwoordig met aardgas. Als ik zie hoeveel belastingen, transportvergoedingen, ... er gerekend worden op deze klassieke en comfortabele brandstof wordt het mijn inziens binnenkort interessant om oudere vewarmingsapparaten te vervangen door een pellettoestel. Er zijn in wezen twee soorten : - de goedkopere waarbij je zelf het reservoir met pellets vult. Probleem hierbij is dat je veel comfort verliest, ouder kan worden, moet zeulen met pellets, ... . Vanaf 2500€. - een automatisch systeem met bevulling via wormschroef of vaccuümzuiger. Kost ongeveer 10000€. De besparing die je realiseert bedraagt (afhankelijk van het bestaande systeem) tussen 30 en 50% van de verwarmingskosten. Zelf overweeg ik uit te zien naar een tweedehands systeem. Dit zou me toelaten de kosten te drukken en mijn bestaand systeem geleidelijk aan uit te breiden. Een paar voorbeelden : http://www.testberichte.de/f/2/2911/4104/1.html Elektrisch verwarmen Overal afgeraden op vandaag. Omwille van zijn kostprijs, de weinig milieuvriendelijke energie. Toch is er op vandaag een alternatief. Infrarood verwarming. De investering is ietwat hoger maar maakt optimaal gebruik van de beschikbare energie. De technologie maakt gebruik van stralingswarmte. Verwarmen met IR panelen Relatief recente technologie. Dit systeem van verwarmen dmv elektriciteit is veel efficiënter dan gewone elektrische radiatoren omdat je werkt met stralingswarmte. De stralingswarmte verwarmt niet de omgevingslucht maar de voorwerpen waarop het eventueel afstraalt (zoals je lichaam). De moeilijkheid bij dit soort panelen is de juiste plaatsing. Een nadeel is de relatief hogere investeringskost. Een paar prijzen kan je vinden in het onderstaande linkje. http://www.infraroodverwarmingkopen.be/ Warmtepomp Een andere nieuwe technologie is de warmtepomp. Een warmtepomp onttrekt warmte aan de omgeving en geeft die af waar jij dat wil. Grosso modo werkt het systeem als een omgekeerde koelkast. Je haalt warmte uit de omgeving (dat kan lucht/water/bodem zijn) en geeft die af in je woning/boiler. Als je achteraan je koelkast voelt, voel je ook de warmte terwijl het lekker fris is in de koelkast. Voordeel : Voor elke kwh elektra die je toevoegt krijg je -in functie van de efficiëntie van het apparaat- méér kwh warmte terug. Nadeel : Elektriciteit is zowat de duurste bron van energie. De investeringskost is relatief hoog. De goedkoopste warmptepomp is een lucht/lucht warmtepomp. Die onttrekt warmte aan de lucht en geeft die af aan je woning. Een airco werkt op dit principe. Dit type kan je ook gebruiken om je woning te koelen. Als je PV panelen hebt is dat misschien een optie tijdens de zomer om het comfort van je leefomgeving te vergroten. De andere types onttrekken warmte aan de grond/water. Meestal zijn warmtepompen het best geschikt voor laagtemperatuur systemen, al bestaan er ook types op hogere temperaturen. Door de band genomen kan je stellen dat de efficiëntie van een warmtepomp daalt bij hogere temperaturen. Meer over warmtepompen kan je lezen op de gespecaliseerde sites van de diverse leveranciers. Een voorbeeldje : http://www.daikin.be/nl/warmtepompen/soorten-warmtepompen/ Deze week las ik toevallig over een type warmtepomp waarvan ik nog niet hoorde. Een gaswarmtepomp. Ook hierbinnen zijn verschillende types te vinden. Het is relatief nieuwe technologie maar mijn interesse is alvast gewekt omdat je voor elke kwh gas méér warmte krijgt dan je toevoegt. Daarnaast wordt er nog extra energie uit de omgeving gehaald. Ik heb geen idee van de kostprijs van dergelijke systemen maar het lijkt me een uitermate efficiënte oplossing. Een vergelijkbaar systeem werkt met een motor waarvan de warmte wordt teruggewonnen. Eventueel zou het mogelijk zijn om met die motor ook elektriciteit te produceren. Een offgrid totaaloplossing lijkt mij die in combinatie met een batterijpack voor elektriciteit bijna ongekende mogelijkheden biedt. Een van de weinige websites die ik vond. http://www.golantec.be/gaswarmtepomp.htm Artikel in opbouw

Het lijkt vanzelfsprekend in onze streken. Het water valt uit de hemel en lijkt wel gratis. Niets is minder waar. Een m3 drinkwater kost in Vlaanderen tegenwoordig vlot 5€/m3 belastingen, aansluitkost, afvalwater, ... meegerekend. Hierdoor betaal je als modaal gezin vlot 500€ per jaar (ruim 40€/maand) voor het gebruik van drinkwater. In Nederland is het nog een stuk goedkoper maar ook daar zijn de prijzen fors stijgend. Nu wordt er geklaagd over de hoge waterprijs. En dat voor een land dat grotendeels onder zeeniveau ligt. Maar is dat nu echt wel nodig ? Zijn er geen mogelijkheden om beter te doen ? Uit ecologisch én economisch oogpunt. Zelf heb ik al een deeltje van de weg afgelegd. Ons drinkwaterverbruik is beperkt tot pakweg 10m3 per jaar. De rest halen we uit ons regenwatersysteem. [ATTACH=CONFIG]14632[/ATTACH] Hoe het werkt : Het regenwater vangen we op. In plaats van het af te voeren slaan we het op in een regenwaterciterne. Omdat ik bij de bouw van onze woning de opslag te klein vond, heb ik er een tweede bijgeplaatst. Hierdoor hebben we een regenwater opslag van 12 m3. Tot voor enkele jaren was dat genoeg om ons verbruik zowat het hele jaar rond te dekken. Op vandaag merken we dat er lange periodes zonder regen zijn. We moeten steeds vaker de tanks bijvullen met kraantjeswater. Een paar jaar geleden stelde ik vast dat ons bijgebouwtje nog niet was aangesloten op onze regenwatertanks. Dat heb ik in orde gebracht door een leiding bij te leggen. Kostprijs : 20 m pvc buizen en een paar middagen graven. Een mogelijkheid zou zijn om het water te hergebruiken. Badwater zou bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden voor de wasmachine of het spoelen van de toiletten. Daarvoor zouden we onze afvoerleidingen moeten aanpassen wat momenteel niet haalbaar is. Misschien binnen een paar decennia wel, als we ons huis (wellicht moeten) renoveren. Ook ons warm water is regenwater. Het wordt genoeg opgewarmd om alle leven te doden. Er is hier nog nooit iemand ziek van geworden. Kostprijs van een regenwatertank, pomp, leidingwerk : +/- 2500€. Door het watergebruik in mijn tuintje slinkt mijn watervoorraad nog sneller. Het is de bedoeling om in de toekomst een serre te plaatsen en ook daarvan het regenwater op te vangen. Een andere mogelijkheid zou een boorput zijn. Het probleem is dat ons water hier erg ijzerhoudend is en dat is dan weer niet interessant om je kledij mee te wassen ... . Nog even afwachten dus. Kostprijs voor een boorput : +/- 1250€ boren, materiaal, pomp inbegrepen. Als de prijzen nog wat stijgen maak ik daar werk van. Heb je nog geen regenwater systeem ? Dan is er toch nog een mogelijkheid om te beginnen met wateropvang. - de regenton : voldoende om het terras te schuren, de tuin te begieten, de auto te wassen, ... - een bovengrondse tank, die zijn er tegenwoordig in vele maten in vormen - eventueel een ondergrondse tank plaatsen. Prijs water stijgt fors : http://www.brabantwater.nl/klantenservice/Paginas/Belasting-op-Leidingwater.aspx http://www.standaard.be/cnt/dmf20141105_01359638 http://www.standaard.be/cnt/dmf20120621_086 http://www.demorgen.be/economie/waterfactuur-stijgt-meer-dan-verwacht-a2111954/ Meer stukjes vind je hier.

Ik heb op het forum veel geleerd, veel geschreven en een dankbaar lezerspubliek gevonden, de mooiste incentive voor een schrijver die je kan bedeken. Toch ontbreekt er naar mijn gevoel nog iets. Door me wat meer andere dingen te lezen kan ik eindelijk duiden wàt ik miste, wat mijn gevoel van onbehagen verklaart. Ik stel me al een tijdje enkele vragen : - Ben ik een prepper ? Ik ben er niet helemaal van overtuigd maar het zou kunnen. Al zie ik me niet als een échte prepper. Geen idee waarom. - Geloof ik dat er rampspoed op de mensheid afkomt ? Jawel, maar ik verwacht niet dat àlles verkeerd zal gaan. - Hebben we een overheid die zorgt voor de burgers ? Beslist niet. - Krijgen we het het volgende decennium beter ? Beslist niet. KUNNEN WE ER ZELF WAT AAN DOEN ? Want wees nu eerlijk, wie komt ons uiteindelijk helpen als alles fout gaat ? Niemand dus. Een paar dingetjes schreef ik hierover al in de reeks werken aan onafhankelijkheid. Die bestaat uit tips, lifehacks, slimmigheidjes, ... . onderhandelen tomaten drogen olie verversen fietsen herstellen roken rommel verkopen Bijleren ijs maken http://preppers.nl/forum/threads/8664-Werken-aan-onafhankelijkheid-Linux http://preppers.nl/forum/threads/7812-Werken-aan-onafhankelijkheid-witloof http://preppers.nl/forum/threads/7815-Werken-aan-onafhankelijkheid-brood-en-gebak http://preppers.nl/forum/threads/9760-Werken-aan-onafhankelijkheid-ook-kleine-besparingen-zijn-besparingen http://preppers.nl/forum/threads/7813-Werken-aan-onafhankelijkheid-champignons http://preppers.nl/forum/threads/10233-Werken-aan-onafhankelijkheid-pizza http://preppers.nl/forum/threads/7811-Werken-aan-onafhankelijkheid-kiemen http://preppers.nl/forum/threads/7936-Werken-aan-onafhankelijkheid-kledij-textiel http://preppers.nl/forum/threads/7807-Werken-aan-onafhankelijkheid-natuurlijke-bemesting-m2-tuin http://preppers.nl/forum/threads/6822-Werken-aan-energie-onafhankelijkheid-Auto http://preppers.nl/forum/threads/7809-Werken-aan-onafhankelijkheid-cressonnette-tuinkers http://preppers.nl/forum/threads/6809-Werken-aan-energie-onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/6821-Werken-aan-energie-onafhankelijkheid-Verwarming http://preppers.nl/forum/threads/10519-Werken-aan-onafhankelijkheid-appel-en-perensap http://preppers.nl/forum/threads/8933-Werken-aan-onafhankelijkheid-lang-houdbare-boter-cacaoboter http://preppers.nl/forum/threads/9891-Werken-aan-onafhankelijkheid-voedsel-bewaren-roken?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/6809-Werken-aan-energie-onafhankelijkheid?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/10822-Werken-aan-onafhankelijkheid-bijleren?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/10519-Werken-aan-onafhankelijkheid-appel-en-perensap?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/10921-Werken-aan-onafhankelijkheid-rommel-verkopen?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/10548-Werken-aan-onafhankelijkheid-onderhandelen?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/10518-Werken-aan-onafhankelijkheid-tomaten-drogen?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/10522-Werken-aan-onafhankelijkheid-olie-verversen?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/10446-Werken-aan-onafhankelijkheid-Mosselsaus-)?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/9760-Werken-aan-onafhankelijkheid-ook-kleine-besparingen-zijn-besparingen?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/9889-Werken-aan-onafhankelijkheid-ijs-maken?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/8664-Werken-aan-onafhankelijkheid-Linux?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/7807-Werken-aan-onafhankelijkheid-natuurlijke-bemesting-m2-tuin?highlight=onafhankelijkheid http://preppers.nl/forum/threads/8055-Streven-naar-onafhankelijkheid-Oude-technieken-combineren-met-nieuwe-technologie?highlight=onafhankelijkheid Klaaskoeken textiel Eigenlijk is het antwoord op al de problemen die op ons afkomen én de oplossing (of ten minste een gedeeltelijke oplossing) samen te vatten in één enkel woord. Duurzaamheid. We zullen in de toekomst moeten streven naar een duurzame maatschappij. Op verschillende vlakken. Eigenlijk is het probleem eenvoudig. We zijn met te veel mensen op deze wereld die genoeg te bieden heeft om iedereen menswaardig te laten leven maar niet genoeg om iedereen in luxe te laten leven. Daarnaast zitten er in onze maatschappij duidelijk een aantal systeemfouten. Denk maar aan : - De hele financiële wereld gericht op geldgewin en niet op geluk. - Streven naar winstmaximalisatie in plaats van een 'fair share'. - Mensen worden uitgebuit en belemmerd in hun ontwikkeling. - Overheden stellen niet langer het belang van hun burgers voorop. - Corporaties nemen het maatschappelijk weefsel over. - Multinationals en belangengroepen worden te belangrijk en ondermijnen het belang van het individu. - ... De basis van duurzaam leven is voor georganiseerd op verschillende niveau's : 1/ In de eerste plaats consuminderen[/b]. We kunnen verder met minder, hebben niet alles nodig wat ons wordt aangeprezen. Dat begint in ons huishouden aardig te lukken. Zonder dat iemand er last van heeft. Mijn vrouw en kinderen zijn gelukkig. Dat telt. We proberen het gebruik van materiaal, middelen, verbruiksgoederen te verminderen. Dingen die niet noodzakelijk zijn kopen we niet. Willen we wél iets kopen met een lage gebruiksintensiteit, dan kiezen we vandaag voor (bijna nieuwe) tweedehands. Sommige mensen hebben iets in de kast staan wat ze niet gebruiken en verkopen het liever voor een prikje dan het weg te gooien. Zo is er drie keer voordeel : - de verkoper wint plaats en krijgt wat geld terug - we vermijden dat er nieuw materiaal gemaakt moet worden wat goed is voor het milieu - we besparen zelf ook geld We passen dit idee toe op : aankopen huishoudtoestellen, aardgas, elektriciteit, water, meubels. Voor dagelijkse boodschappen houden we de promoties in de gaten en kiezen we bewust voor verpakkingen die we nadien nog kunnen gebruiken. Daarom nemen we liever glazen flessen en bokaaltjes dan plastic. Ook de dekseltjes sparen we tegenwoordig. Die zijn herbruikbaar en nieuw betaal je tussen 7 en 20 cent per stuk. Groeten en fruit kopen we bij een fruithandelaar. Hiervoor krijgen we een houten wegwerpkistje wat nadien gebruikt wordt als aanmaakhout. Oud meubilair gaat naar de kringloopwinkel. Al is het uitzonderlijk dat we wat weggooien. Onze keukentafel en -stoelen zijn 60j oud en van mijn grootouders. Onze eetkamer is intussen 16j oud en blijft hier nog 20 j staan. Allen het salon wordt zo om de 10 jaar verniewd als alle kussens doorzeten zijn. De eerste vraag die we ons stellen bij een aankoop is : Hebben we het nodig ? Je zou verrast zijn hoe vaak het antwoord negatief is. 2/ Dingen die we toch kopen proberen we zo lang mogelijk te gebruiken. Of opnieuw te gebruiken. We proberen junk te vermijden en kopen dingen die herstelbaar zijn, nodig zijn, multifunctioneel zijn. Af en toe zijn dingen aan 'vernieuwing' toe. In dat geval kijken we of het artikel een nieuw laagje verf kan krijgen, of hersteld kan worden. Kledij wordt soms versteld als dat de moeite is. Gebruikte kledij krijgt een nieuw leven als vod. Een oude stoel krijgt een nieuw laagje vernis. Van een defekte of trage computer wordt een chipsetje besteld of hij wordt opnieuw geïnstalleerd. Dingen die we niet meer (of te weinig) gebruiken worden in de eerste plaats aangeboden op een zoekertjessite : www.2dehands.be voor het vervoer maken we gebruik van www.kiala.be .Zelf koop ik er een paar keer per maand dingen die ik anders in de winkel zou halen tegen een veel hogere prijs. 3/ Wat we niet kunnen gebruiken of hergebruiken recycleren[/b] we. Kartonnen verpakkingen worden verzameld en meegegeven aan de papierronde (of gebruikt als aanmaakmateriaal), als we iets versturen in een pakje gebruiken we daarvoor oude verpakkingen en krantenpapier (of vervelende dingen zoals polystyreenchips of piepschuim). Plastic wordt verzameld volgens soort. Dat wordt af en toe afgevoerd naar het containerpark waar je niet hoeft te betalen voor recycleerbaar plastic. Op die manier vermijden we dat onze (dure) vuilniszak gevuld wordt met plastic en besparen we op afval. Het feit dat die grondstoffen hergebruikt worden maakt de wereld een beetje duurzamer. Ik hoop een nieuwe reeks artikels te schrijven over duurzaam leven. Uit eigen ervaringen. Uit dingen die ik lees en vooral om mijn eigen gedachten hierover te ordenen, mezelf (en hopelijk ook anderen) hierover te laten nadenken. Elke week wil ik een nieuw artikeltje schrijven over één of ander aspect. Dit artikeltje zal ik als referentiepagina gebruiken om het overzicht te behouden. Rubrieken in voorbereiding - Klik op het blauwe linkje om rechtstreeks naar het artikeltje te springen : De artikels aangeduid met (!) zijn aanraders door de bijdragen van andere preppers. Duurzaam leven : visie - consuminderen - hergebruiken - recycleren 1. Consuminderen 1.1 Wonen 1.1.1 Keuze van je woonplaats 1.1.2 Apparaten 1.2 Energie & water 1.2.1 Elektriciteit 1.2.2 Verwarmen 1.2.3 Warm water 1.2.4 Solar 1.2.5 Windenergie 1.2.6 Aardwarmte 1.2.7 Water 1.3 Lifestyle 1.3.1 Uitstapjes (!) 1.3.2 hobbies 1.3.3 Bijleren 1.4 Voeding 1.5 Transport 1.6 Overheid 2. Sociaal - maatschappelijk 3. Technologie